çin daha güçlenmeden evvel soğuk savaş döneminde ortadoğu bir karakoldu amerika için.aynı zamanda s.s.c.b de ortadoğuda at koşturuyor ve ortadoğuda resmen amerikan - s.s.c.b soğuk savaşı en acımasızca ortadoğuda uygulanıyordu.israil amerika için vazgeçilmez bir karakoldu.s.s.c.b de bir çok ortadoğu ülkesini destekliyordu.sonra soğuk savaş bitti.çinin son 30 yıldaki ekonomik büyümesinin önüne amerika geçemedi.özellikle son 15 yılda çindeki büyük iktisadi atılım amerikayı kısa sürede bunun önüne geçme ve gelecek 50 yılda dengeleri kaybetmeme adına ortadoğu projelerinde ciddi değişiklikler yapmak zorunda kaldı.
çin ile avrupa arasındaki ekonomik ilişkiler yarım yüzyılda amerikanın dünyadaki ekonomik gücünü yok edebilirdi.bu sebeble
çin ve avrupa arasındaki tam ortasında bulunan ortadoğuda kesin bir hakimiyet kurmalıydı.bu proje baba bush oğul bush ile kanlı bir biçimde ırak savaşıyla yoğun bir şekilde yaşandı.ancak maliyet, dünyadaki tepkiler rota değiştirmelerine yol açtı.
son dönemdeki ortadoğudaki domino etkisi wikileas belgelerininde etkisi çok büyük oldu.savaşı silahtan ziyade yavaş yavaş iletişim araçlarını kullanarak ortadoğu şekillendirmeye başladılar.wikilieas belgelerinde bütün ortadoğu liderleri ile ilgili yolsuzluklar zaten fakir halkı ayaklandırdı.
artık büyük ortadoğu projesi sadece silahla değil iletişim araçları kullanarakda şekillenmeye çalışılıyor.çinin yükselişi
ve avrupayla her sene giderek artan iktisadi dayanışması amerikanın zayıflamasını önleyecek oratadoğuyu amerikanın kendi elinde tutma projesinde son sahne domino etkisi.
