Çok doğru bir tespittir ve örnekleri çoktur.
ortaçağda avrupanın kilisenin etkisinden ve skolastik düşünceden ayrılmasıyla başlayan dini sorgulayan özgür düşünce sayesinde bugünlere gelmesi ve bizim osmanlımızın önemli teknolojik buluşları şeytan icadı diye reddetmesi (örnek: Matbaa) bizim onlardan geride kalmamızın başlıca sebebidir.
dinci ülkelerden gelişmişliğe örnek olarak arap emirliklerini vermekte bireysel olarak geri kalmışlığın göstergesidir.
