doğum adı: aleksandra lisowska avrupa'da roxelana olarak bilinir) osmanlı padişahı i. süleyman'ın (kanuni sultan süleyman) eşi ve sonraki padişah ii. selim'in annesidir. bir osmanlı padişahıyla nikahla evlenmiş tek kadın olma ayarıcalığını taşır.
kökeni:
lehistan krallığı'nın sınırları içerisinde bulunan rohatyn'de doğdu. tatar akıncılar tarafından 1520 ve daha sonra kırım hanı tarafından osmanlı sarayına sunuldu. tarihinde rohatyn'den kaçırılmış
16. yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmiyordu. ama daha sonraki kayıtlara göre mesela 19. yüzyılın ukrayna'daki ilk kayıtlarına göre anastasia (kısaca nastia) polonyalıların geleneğinde şimdiki ukrayna halkında 15. yüzyıldan sonra kullanılıyordu.
saraydaki yaşamı:
hürrem sultan yeniçeriler tarafından çok sevilen oğlu mustafa'yı kendisini tahttan indirmeyi planladığı inancıyla öldürttü. hürrem sultan'ın kanuni'yi bu kararda etkilediği inancı yaygındır. şehzade mustafa'nın öldürülmesinden sonra mahidevran sultan iyice gözden düştü. yaşamının büyük bir bölümünü fakir olarak oğlunun mezarının bulunduğu bursa'da geçirdi. ancak hürrem sultan'ın ölmesinden sonra hürrem sultan'ın oğlu padişah ii. selim mahidevran sultan'a maaş bağlattı ve oğlu mustafa'nın türbesini yaptırttı.
devlet yönetiminde etkili olan hürrem sultan iran savaşını destekledi. ruslar ve lehlerle barış içinde yaşanılmasını sağladı. bu dönemde ruslar kazan ve astrahan hanlıklarına hakim olup doğuya doğru yayılmaya başladılar.
hürrem sultan 18 nisan 1558 tarihinde eşi kanuni sultan süleyman'dan önce 52 yaşındayken öldü. oğlu ii. selim'in tahta çıkışını göremedi. süleymaniye camii külliyesi içinde kendisi için yaptırılan türbeye gömüldü. türbenin iç duvarları bir cennet bahçesini tasvir eden iznik çinileriyle kaplıdır.
hayır işleri:
hürrem sultan istanbul'da günümüzde onun adıyla anılan haseki semtinde medrese ve hastane bulunmaktadır. ayrıca ayasofya camii civarında yardıma muhtaç ve fakirlerin karnını doyurmak için bir mutfak yaptırtmıştır.
ölümünden sonra:
hürrem sultan avrupa'da almanca ve fransızcadır.
hürrem sultan'ın doğduğu yer olduğuna inanılan ukrayna'nın rohatyn kentinde bir hürrem sultan anıtı bulunmaktadır. 2007 yılında ukrayna'daki bir liman kenti olan mariupol'daki müslümanlar hürrem sultan'ın onuruna bir müze açmıştır.
onun hakkında yazılan eserler:
moskov cariye hürrem
hürrem sultan (dizi)
kaynak:vikipedi
