günümüz futbolunun atasıdır. şöyle ki,
total futbolda hiç bir futbolcu defans, orta saha ya da forvet değildir. aynı zamanda her futbolcu defans,orta saha ve forvettir. savunma,orta saha ya da hücum bloğu diye birşey yoktur, tek blok vardır o da tüm takımdır. aynı anda tüm oyuncular savunmadadır, aynı anda ilerde basarlar, aynı anda hücuma kalkarlar ve oyuncular arası mesafe asgari seviyededir. günümüz modern futbolunda da savunma oyuncularının hücuma olan desteği,aynı şekilde ileri uç elemanlarının pres yapma ve savunmaya katkı özellikleri, orta saha oyuncularının mücadeleciliği ve iki yönlü oyun kabiliyetleri,tamamen total futbolun eserdir. ayrıca total futbolla birlikte adam markajı yerini alan savunmasına bırakmış, teknik oyunculardan çok mücadeleci oyuncular ön plana çıkmış ve futbol geniş alanda oynanan bir oyundan çok daha dar ve sıkışık bir alanda geçen mücadeleye dönmüştür.
ne acı ki total futbolun doğum yeri hollanda 3 dünya kupası finali oynamış ancak hiçbirinde kazanamamıştır. son dünya şampiyonu ispanya tamamen barcelonadaki hollanda etkisinin yani total futbolun eseridir ve o ispanya hollandayı 2010 dünya kupası finalinde yenmiştir. johann cruyff acaba o gün ne hissetti cidden merak etmekteyim.
