fakat kuşatmanın uzaması şehrin açlıktan kırılmasına neden olmuştur. ekmek fiyatları yükselmeye başlamış şehrin kapılarını açacağından şüphelenen kişiler ise ibret-i alem olsun diye idam edilmiştir. dışarı yiyecek arama keşfi yapılması için çıkış yolları aranmış fakat henry iv şehir etrafındaki tüm tarlaları ateşe vermiştir. şehrin moralini yerle bir etmeyi amçlayan henry iv paris'i sürekli bombalamıştır. yiyecek darı içindeki şehirde ise mucizeler olmaya başlamış ve buğdayların erken olgunlaşması gerçekleşmiştir. fakat bu bile açlığı durdurmaya yetmemiştir. zamanla, fareler, eşekler, kedi ve köpekler kaybolmaya başlamış, kepekten yapılan iğrenç ekmekler paris sakinlerinin midelerini bulandırmaya başlamıştır. mum yağı yiyenler, un için mezarlıklarda kemiklerin içini öğütüp kullananlar, açlıktan ölü çocuklarını yiyen anneler daha niceler. fakat temmuz sonuna doğru liga askerleri de yavaş yavaş kaçmaya başlamıştır. bu arada henry'nin askerlerinin de paris sakinlerine yüksek fiyattan ekmek sattıklarını söyleyelim; şehirdeki zengin kesim bu spekülatif fiyatlar ve sur dışındaki akrabalarının yardımıyla aç kalmamış gene olan fakir fukara kesimine olmuştur.
bu moral kırıcı hadiselerin etkisi ile uzlaşmaya yönelik duygular canlanmış ve ultra-katoliik liderler Saint Bartholome katliamına misilleme olarak muhtemel bir temizlik hareketinin etkisi ile birbirlerine kenetlenmişlerdir[night-of-long-knives]. fakat henry affetmenin kendi yararına olacağını farketmiştir. işte bu dönemde henry Lyon başpiskoposu ve paris piskoposu Gondi'yle Abbey of Saint-Antoine'de anlaşmaya varmak için buluşmuş ve şartlarını sürerek eğer şartları kabul edilirse sekiz gün içinde barış olacağını belirtmişitr. akabinde de roman katoliklere herhangi bir baskı yapılmayacağını ve din üzerinde de bir değişikliğin sözkonusu olmayacağını vaad etmiştir. fakat liga henry'nin teklifini reddetmiş bunun üzerine kuşatma devam etmiştir. bu arada 27 ağustos'da papa sixtus ölmüş onun yerine clement viii(1592-1605) geçmiş Fransa'ya karşı olan vatikan politikasını değiştirmiş ve Henry ile anlaşmaya varmıştır. bu arada Parma dükü Alexandre Farnesein -Philip ii'nin kuzey kuvvetleri komutanı- hollanda'ya olan "campaigné"ini bırakması istenmiş ve Paris'e doğru hareket etmiştir. Meaux'da[paris'in 25 mil doğusu] Mayonne ile buluşmuştur. bu arada Henry güneyden son bir şehre giriş teşebbüsünde bulunmuş fekat 4 jesuit tarafından bu girişim engellenmiştir. şimdi savunma sırası henry iv'dedir. parma dükünün gelmesiyle henry başarısızlığa uğramış bu kuşatma nedeniyle 220.000 kişilik paris nüfusunun 40.000-50.000'lik kısmı açlık ve hastalıklarrdan telef olmuştur.
ocak 1591'de ise henry başka bir teşebbüste bulunarak bir truva atı kurnazlığı denemiş [köylü olarak gizlenen ve un çuvalı taşıyan askerlerin içeriye girişi] lakin engellenmiştir. fakat Fransa reform karşıtı katolizm ve Protestanizm arasında kalmakla birlikte din savaşları nedeniyle otuz yılın ağırlığını sırtında taşıyan paris ve Fransa'nın tüm insanları artık barışçı bir uzlaşma istiyordu. bunu çok iyi bilen henry iv son kartını oynadı. eğer kral olmak istiyorsa kalvinist inancından irtidad etmek gerekiyordu. aslına bakılırsa kişisel kurtuluşu o kadar umrunda değildi. fakat çok hızlı davranırsa katolik tebalarının onun samimiyetinden şüphe duyacaklarını biliyordu. 1589'dan beri ihtida etme kurallarını biliyordu fakat katolik liga onu tanıyana kadar reddetmişti. 25 temmuz 1593'de henry iv protestanlıktan katolikliğe ihtida etmiştir. ağustos 1593'de mayonne ile ateşkes imzalanmış ve henry tahta giden yolları açmıştır. daha sonra şehir teslim edilmiş şehre girmiş ve herhangi bir idam ve kovuşturmada ise bulunmamıştır. philip ii'nin askerleri ise kralı selamlayarak ispanya'ya doğru yol almışlardır. işin hülasası onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine..
kaynaklar:
-La Belle France,horne alistair, short history westminister md usa, knopf publishing group
-Goubert, Pierre. Course of French History.London, GBR: Routledge, 1991.
