ortaçağda endülüste fransız ve ispanyollar müslümanları katlederken, osmanlı devleti bölgeden sadece yahudileri kurtarmış, oradaki müslümanlar soykırıma maruz kalmışlardır.
acaba neden tek bir müslüman getirilmemiştir de getirilenler sadece yahudilerdir?
anlamak imkansızdır.
ortaçağ avrupada olduğu kadar müslüman toplumlarında da çok aydınık değildir. sadece endülüste var olan aydınlık da osmanlının bile bile soykırıma göz yummasıyla kararıp gitmiştir. oysa endülüsteki kültür birikimi rönesans'a ilham olmuş ve zamanın avrupalı bir çok bilim ve sanat insanının bizzat yetişmesine önemli katkılarda bulunmuştur.
zaten müslümanlığın dünya tarihindeki en ileri noktası da endülüstür. osmanlının bölgede yapılan soykırıma ve birikimin yok edilmesine seyirci kalarak sadece yahudileri kurtarması da ortaçağın islam tarihindeki en karanlık noktalarından biridir.